Mijn ouders zijn kunstenaars. Ik ben opgevoed met “kijken”, veel kijken en lang kijken. We moesten als kinderen (mijn oudere broer, mijn jongere zus en ik) geregeld mee naar een museum. Dan stond je als kind voor een modern schilderij en vroegen mijn ouders wat ik zag. Ik zag niet zoveel; moderne kunst vond ik saai. Een groot rood schilderij of een schilderij met wat lijnen en kleurvlakken deden mij niet veel. Ik dacht vaker aan de tosti’s of het ijsje dat je na afloop kreeg, dan dat je plezier beleefde aan het kijken naar vooral moderne schilderijen. Toch heb ik – achteraf gezien – er veel van geleerd. Als kind was ik snel met een mening. Dan zei ik dat ik het niet mooi vond, makkelijk om te maken of dat het mij juist moeilijk leek. Mijn ouders zeiden dan vaak: ”Probeer wat meer open er naar te kijken, verwonder je, neem de tijd. Dan zie je andere dingen die je eerst niet ziet!”

Mensen kiezen om op een bepaalde manier te kijken. Men kiest vaak bewust of onbewust voor een bepaalde zichtlijn. In die zichtlijn ontstaat een mening of een oordeel. Je kunt al wandelend door een mooi landschap op verschillende manieren kijken. Een boer kijkt anders dan een projectontwikkelaar die huizen wil bouwen. En een bioloog die van vogels houdt, kijkt weer anders dan een soldaat die een schuilplaats tijdens een oefening zoekt. Het is een en hetzelfde landschap waar we allemaal verschillende dingen zien en een mening over hebben of vormen. Ik ben dus opgevoed met het idee dat een open blik je helpt om beter waar te kunnen nemen. En dat volhouden is niet gemakkelijk. Wat hebben we snel een zichtlijn en daarmee een manier van kijken gekozen. Al snel volgt een mening of een oordeel en we lopen weer door.

Het is alweer een tijdje geleden, ik was als bestuurder werkzaam in de zorg. Voor een sportveldje hadden we een fonds aangeschreven en het bestuur kwam langs om te kijken. Het was een fonds met oud geld van een adellijke familie. Het gezelschap stapte uit twee nette auto’s en een heer, die keurig gekleed was, stelde zich voor en deed het woord. Ik dacht dat zal de Baron of nazaten van de rijke familie wel wezen. De beide dames links en rechts knikten en bevestigden steeds het verhaal van deze mijnheer. Hij sprak vooral over de procedure dat er twee offertes nodig waren en een goede afrekening van groot belang was. Achteraan stond een wat oudere man aandachtig te luisteren. Hij droeg een versleten jasje en ouderwetse schoenen, die overigens keurig gepoetst waren. Het bestuur had de plek van het beoogde sportveldje wel gezien en stapte in. Ik voelde de zichtlijn van de formele en financieel correcte afhandeling. En zou ook in die lijn naar hen toe gaan handelen.

Bij het afscheid kwam de oudere man naar mij toe. Hij gaf me een hand en boog zich naar me toe. “De bureaucraten hebben gesproken mijnheer, als er wat is bel me maar.” En hij duwde zachtjes een geschreven briefje in mijn hand met naam en telefoonnummer erop. Het bestuur heeft het vervolgens overigens keurig afgehandeld. De zoon van de baron is nog een aantal keren op bezoek geweest. We belden elkaar geregeld. Hij wilde gewoon even komen kijken als er gesport werd. Daar kon hij zo van genieten. Dan dronk hij een glas water; koffie of thee wilde hij niet. Hij sprak niet veel, maar keek aandachtig naar de jonge kwetsbare mensen.

Hij was geen moment bezig met de subsidie voor een sportveldje, maar met die jongeren die er plezier van zouden hebben. Dat was een bijzondere zichtlijn, die ik pas later had opgemerkt. Misschien moet ik nog wat beter naar mijn opvoeders luisteren, met een open blik zie je meer van wat echt van waarde is.