Eén van de moeilijkste zaken om te omarmen, is het lot. Het lot dat ons soms pijnlijk treft. Het lot dat ons treft met een verlies, ziekte of teleurstellingen. Er zijn heel wat filosofen, theologen en anderen die hier hun hoofd over hebben gebogen. Er zijn mooie verhandelingen geschreven over de zin en het onzin van het lijden. Psychologen hebben therapieën ontwikkeld om met rouw en verlies om te gaan. Er zijn ontroerende verslagen van met name Joodse overlevenden van de verschrikkingen in de Tweede Wereldoorlog. Als ook van Viktor Frankl of Edith Eger en natuurlijk Etty Hillesum die ons een weg uit de ellende wijzen. Steevast omarmen ze het lot dat hun toevalt en maken er het beste van. Het beste? Zelfs meer dan dat. Ze overleven ieder op hun eigen manier en weten een inspirerende boodschap uit hun armoedige en gevaarlijke bestaan te persen die ons allen raakt. Hoe zit het eigenlijk in ons alledaagse bestaan? Ons bestaan in een dreigende, onrustige tijd van Covid, bosbranden, overstromingen, vluchtelingen en politieke onrust in allerlei landen en regio’s.
Mensen hebben een groeiend gevoel van onbehagen. Men wordt uit het moderne en veilige leven gehaald door verontrustende berichten van ver weg en dichtbij.
Hij is boos
Het is inmiddels ruim een half jaar geleden. Tegenover mij zit een ondernemer. Hij heeft even een luisterend oor nodig, want hij is boos, al een paar dagen en weet niet hoe hij verder moet. Of ik even tijd heb… Ik maak hier tijd voor vrij en stap in de auto en ga naar hem toe.
Hij is boos omdat zijn partner uit de zaak wil stappen. Hij moet zijn aandelen overnemen in een moeilijke tijd. Hij is boos omdat zijn dochter al maanden niets van zich heeft laten horen; ze studeert in het buitenland. Hij is boos omdat zijn vrouw te kennen heeft gegeven het leven met hem ondragelijk te vinden, omdat hij altijd maar met zijn werk bezig is.
Ik vraag hem om me mee te nemen naar de plaats der moeite, waar deze pijn vandaan komt. Hij aarzelt, neemt een hap lucht en komt op verhaal.
Een vulkaan van woede
Hij vertelt eerst over zijn moeizame jeugd en het werk bij zijn vader in de bakkerij; de periode dat hij als jongeman veel dronk, werd geslagen door zijn vader en oudere broer. Hij werd opstandig en belandde geregeld op het politiebureau. Het is allemaal net goed gekomen door zijn lieve en zorgzame moeder, bij wie hij begrip en warmte voelde. Zij is echter veel te vroeg overleden. “Op haar begrafenis heb ik voor het eerst die vulkaan van woede gevoeld. Alsof hij zo kon uitbarsten, maar heb me ingehouden. Dat doe ik nog steeds.” Hij bijt op zijn lip en laat een traan rollen.
Nu is hij ondernemer en heeft een redelijk succesvol bedrijf in de schoonmaak. In één keer lijkt het of iedereen hem de rug toe keert. Hij is weer meer gaan drinken en begonnen met roken. Hij is ook aangekomen; eet en snoept meer als voorheen. Hij is ongelukkig, mompelt iets van dat het leven zo niet meer leuk is. “Waarom heb ik altijd pech? Het gaat even goed en dan dondert alles weer in elkaar. Hij slaat zacht met zijn vuist op tafel.” Ik laat hem uitpraten. Hij vraagt om een advies.
“Soms ga ik door een dal van diepe duisternis. Maar één ding beloof ik mezelf, ik ga er niet wonen. Ik trek er doorheen. Ik ben geen slachtoffer, maar kies ervoor om een overlever te zijn.” Het zijn woorden, een combinatie van de genoemde auteurs hierboven die ik aan hem mee geef. We nemen afscheid.
Geen slachtoffer, maar overlever
Vorige week kwam ik deze ondernemer weer tegen. We gaven elkaar een elleboog en vroeg hem hoe het met hem ging. Hij stak zijn duim omhoog. “Ik ben wat gaan lezen over die auteurs die niet wegliepen voor het lot. Ik ben begonnen me niet langer zielig te voelen en me als slachtoffer te gedragen, gestopt met roken, drinken en ben weer gaan hardlopen. Ik ben geen slachtoffer, maar een overlever. Ik kan dit aan, zeg ik steeds tegen mezelf. Vervolgens ben ik anderen ook zo gaan benaderen. Ik heb de zaak verkocht aan mijn partner, in plaats van andersom. Dat luchtte enorm op. Ik ben opnieuw begonnen. En raad eens wat… in het brood en banket samen met mijn broer. Het gaat goed met mij. En als er weer een tegenslag komt, denk ik aan het gesprek en wat je zei: soms ga ik door een diep dal, maar ik hoef er niet te wonen. Ik ga er doorheen! Dat is een keuze. Het kost moeite, maar het heeft mij en ook mijn vrouw geholpen. Ze zegt dat ik nu een veel positiever mens ben geworden. Tegelijk is ze mij tot grote steun geweest. Ze zegt dat ik de man ben van wie ze houdt. Niet langer de brommerige in zichzelf gekeerde man die alleen met werk bezig is. Ook al ben ikzelf veel verlaten in mijn leven, ikzelf zal het leven en anderen die me dierbaar zijn niet verlaten. Ik omarm het leven zoals het komt. Een andere optie is er eigenlijk ook niet. Hij klopt me even op de schouder en bedankt me. “Het leven is een hele onderneming, maar ik begin te leren om er op een positieve manier hierin te investeren.” We lachen nog even naar elkaar en gaan ieder onze eigen weg.
BIO
Gabriël is een ervaren bestuurder en partner bij de Galan Groep. Zijn sporen heeft hij verdiend door organisaties die in zwaar weer verkeren weer naar rustiger vaarwater te loodsen, waarbij de kwaliteit en de bedrijfsvoering op boven gemiddeld uit kwamen.
