Helpen en leren van elkaar
Als “maatje” begeleid ik een aantal mensen die het niet gemakkelijk hebben; soms een asielzoeker of een ex-gedetineerde. We hebben wekelijks contact, helpen en leren van elkaar. Ik ondersteun met mijn kennis en ervaring en omgekeerd helpen mijn maatjes mij weer met een klusje in en om het huis. Soms krijgen ze daar wat zakgeld voor, maar meestal willen ze daar niets van weten. We helpen elkaar, ieder vanuit zijn of haar eigen kracht. Dit geeft een gevoel van gelijkwaardigheid.

Ik heb twee haringen gekocht; één voor Johan en één voor mijzelf. Johan (een ex-gedetineerde) zit in elkaar gedoken op de bank als ik hem weer spreek. Hij is verdrietig. Zijn vader is recent overleden. Het is nooit meer goed gekomen tussen hem en zijn vader. Hij mishandelde zijn moeder geregeld en dan sprong Johan er als klein kind al vaak tussen. Dan kreeg hij ook klappen. Johan ging drinken en drugs gebruiken. Hij kwam met Justitie in aanraking. Van zijn moeder had hij geleerd altijd netjes op zijn kleren en kamer te zijn. Daar bleef hij altijd trouw aan.

Er niet bijliggen als verlopen alcoholist of verslaafde
“Als ik dan weer had gedronken en ik veel coke had gebruikt, raasden er allerlei gedachten door mijn hoofd en bonkte mijn hart in mijn borstkas. Ik dacht geregeld dat ik dood zou gaan. Ik zorgde dan dat mijn huis netjes was en ging dan met gevouwen handen op de bank liggen. Ik wilde dat ik er goed bij lag als ik dood zou gaan, niet als een verlopen alcoholist of verslaafde.”  

Mijn vader lag er dinsdag ook netjes bij. Mooi opgebaard, met een wit overhemd aan in een mooie kist. Dat gun ik hem van harte, ook al heeft hij niet netjes geleefd. Hij was een kind van een Duitse soldaat die zijn moeder heeft verlaten en daar is de ellende begonnen. Al zijn kinderen hebben een tik opgelopen, maar zijn – behalve ik – toch goed terecht gekomen. Ik kijk rond. Johan zijn huis ziet er netjes en opgeruimd uit. Ik complimenteer hem, hij glimlacht trots. “Dat zal ik ook volhouden hoor. Na detentie – nu zes jaar geleden – heb ik mijn leven op orde, ik zorg dat alles er netjes bij ligt, inclusief ikzelf. Ondanks alle pijn en ellende, ik doe mijn best!” Johan lacht luid en pakt de haring uit, ik lach voorzichtig mee. We genieten van de haring met ui, waarvan de geur de woonkamer vult. Johan doet meteen een raam open. Hij blijft bij het raam staan en vertelt honderduit; over vroeger, zijn jeugd, zijn eerste baantje en hoe het daarna mis ging. We nemen afscheid. “Dat lucht op, gewoon even je verhaal doen, zoals het zit. Hij lacht weer, we zwaaien en gaan ieder ons eigen weg.”

Toegeven
Ik denk ondertussen aan een coaching gesprek later op de dag. Dan spreek ik voor de tweede keer een leidinggevende bij een ziekenhuis. Hij is overwerkt, moe en uitgeblust, maar hij sleept zich elke dag weer naar het werk. Hij neemt slaapmedicatie en kalmeringstabletten in. Iedereen ziet het, voelt het dat het niet goed gaat. Hij blijft doorgaan, vergaderingen voorzitten, zaken regelen en beleid schrijven. Hij kan het zelf (nog) niet toegeven. Ook hij wil dat alles er netjes bij ligt in zijn leven. Ik ben benieuwd of hij vandaag ook zo open kan zijn zoals Johan, de ex-gedetineerde op de bank. Na het coaching gesprek nemen we gepast met een elleboogje afscheid. Met de deurkruk in de hand keert hij zich nog even om: “Dat lucht op, op verhaal komen en keuzes maken. Ik ga proberen niet langer de schone schijn ophouden.” Hij glimlacht, steekt zijn hand op en vertrekt. 

En hoe is het met mijzelf, met ons? Hoe open en kwetsbaar durven wij te zijn? Of zijn we vaak krampachtig bezig dat alles, inclusief wijzelf er goed bij liggen als anderen ons zien? Je verhaal doen, ophouden met de schone schijn, dat lucht op. Je kunt daarna weer lachen, ook om jezelf van hoe je er bij ligt.