Ervaringsgericht versus ontwikkelgericht in Molenlanden
20 februari 2020
Met het ontstaan van de nieuwe Zuid-Hollandse gemeente Molenlanden trad ook een nieuwe gemeentesecretaris aan. Femmy Jonker werd benoemd na een selectieproces onder leiding van Ton Hardonk, Search Partner bij de Galan Groep. Een jaar na dato blikken de twee terug: hoe verstandig was de keuze voor ontwikkeling versus ervaring? “Als we vooral ervaringsgericht waren blijven kijken, had dat een andere keuze opgeleverd.”
De fusie van twee gemeenten is dikwijls een complexe exercitie. Er gaat veel tijd en energie zitten in het winnen van vertrouwen en het samensmeden van verschillende culturen tot een eenheid die vertrouwd voelt en op het gemeentehuis een werkbare situatie oplevert. Bij de – op 1 januari 2019 voltooide – fusie van Molenwaard en Giessenlanden tot de nieuwe Zuid-Hollandse gemeente Molenlanden was dat niet anders.
Ton: “Een herindeling is altijd een spannend proces. De combinatie van Giessenlanden en Molenwaard was dat ook. Molenwaard had een assertieve en vernieuwende cultuur en Giessenlanden meer een familiecultuur met een sterke aansluiting op de dorpen. De optelsom van beide kan heel sterk worden, maar vraagt wel goede begeleiding. Een gemeentesecretaris speelt daarin een sleutelrol. Dat was dus een pittig selectieproces.”
Model Molenlanden: zelforganisatie
Het was een serieuze uitdaging om de juiste m/v voor deze rol – een sleutelrol – te vinden. Maar het profiel voor de nieuwe gemeentesecretaris was feitelijk nog wat pittiger. De organisatie van de nieuwe gemeente Molenlanden transformeert naar een heel nieuw model, gebaseerd op zelforganisatie, waarin zowel de vernieuwing als de verbinding belangrijk zijn. De organisatie is ingericht in vakteams die elk een eigen ontwikkeling doormaken en een eigen teamprofiel samenstellen. Zelforganisatie gaat tot en met de interactie met het college. Medewerkers plannen zelf hun overleggen met de portefeuillehouders in op basis van beschikbare tijdvakken. Organisatieontwikkeling raakt dus ook het gemeentebestuur. En de gemeentesecretaris moet goed meekunnen in die nieuwe dynamiek!
Van alles kunnen en energie toevoegen
Hoe kwam Femmy Jonker in beeld? De gemeentesecretaris, intussen helemaal ‘thuis’ in Molenlanden: “Toen de selectieprocedure ging lopen, werkte ik voor de gemeentesecretaris van Vijfheerenlanden. Ik had geen ambitie om zelf gemeentesecretaris te worden, maar het profiel wekte mijn interesse. Toen ik het las, dacht ik: volgens mij sta ik hier beschreven. In het profiel van acht pagina’s las ik als bottom-line terug dat een secretaris werd gezocht die van alles moest kunnen, maar vooral ook energie toevoegt. Die beschrijving kwam heel oprecht en authentiek over, dat sprak me aan. Ik ben me helemaal op deze functie gaan oriënteren en heb op geen andere gemeentesecretarisfunctie gelet of gesolliciteerd. Vervolgens heeft Ton het aangedurfd om mij voor te stellen.”
Ton: ”Ik had ook zeker de overtuiging dat ze de juiste kandidaat voor de job was. Die overtuiging groeide toen ik samen met de opdrachtgever [burgemeester] aan het profiel werkte en vervolgens kandidaten sprak.”
De Galan Groep: actieve rol
Hoe is het proces verlopen dat uiteindelijk leidde tot de weloverwogen selectie en voordracht van de kandidaat? “In een searchproces als dit vervullen wij als de Galan Groep, op verzoek van de gemeente, een heel actieve begeleidende rol. We beginnen met het opstellen van een profiel. Daarin is het van groot belang om de context van bestuur en organisatie te snappen en de beoogde ontwikkelingen te kunnen duiden. Dit geeft mij ruimte om inhoudelijk te adviseren over het profiel: waar liggen de grootste uitdagingen in de functie, hoe duiden we die en wat vraagt dat van de nieuwe kandidaat? Het profiel is dus geënt op de context en de strategische ontwikkeling die voorligt. In Molenlanden was het van groot belang dat de gemeentesecretaris energie toevoegt en stuurt vanuit waarden en het hogere doel. Dat betekende dat we een gemeentesecretaris zochten met een frisse en open leiderschapsstijl, nieuwsgierig en onbevangen. Ook is het belangrijk dat de gemeentesecretaris ruimte geeft aan anderen en niet op alle vragen zelf het antwoord formuleert. Die eigenschappen brengt Femmy allemaal mee.”
Ontwikkelgericht profiel
Je kunt echter alleen voor een ontwikkelgericht profiel kiezen als er ook voldoende borging is vanuit ervaring en kennis van de gemeente, geeft Ton Hardonk aan. “Daarin vormde de burgemeester een belangrijke constante factor op bestuurlijk niveau, samen met een van de wethouders. Zij kennen de gemeente door en door en hebben veel bestuurlijke ervaring. Die ervaring en kennis gaven mogelijkheden om voor een fris en nieuw profiel te kiezen voor de rol van gemeentesecretaris.”
Femmy: “De gesprekken met Ton en vervolgens met de selectiecommissie vormden een belangrijke testcase. Ik ervoer de gesprekken als eerlijk en puur. Er werd geen show opgevoerd. Ik voelde me onbevangen om te zeggen hoe ik erin stond, voelde ook ruimte om te zeggen wat ik allemaal nog niet weet.”
Niet kiezen voor ervaring
Ton: “Gaandeweg deze gesprekken ontstond bij de selectiecommissie de scherpte in de keuze die moest worden gemaakt. Als we vooral ervaringsgericht waren blijven kijken, had dat een andere keuze opgeleverd. Ik heb die keuze ook nadrukkelijk voorgehouden en ook profielen van logische kandidaten voorgesteld als de gemeente voor een meer ‘veilige’, ervaringsgerichte kandidaat zou kiezen. Aan het eind van de gesprekken durfde Dirk [van der Borg, de burgemeester] het samen met zijn commissie aan om een ontwikkelgericht profiel te kiezen, passend bij het nieuwe leiderschap. En om dus bewust niet te kiezen voor ervaring.”
Vervolgens heeft kandidaat Femmy een assessment uitgevoerd om de keuze te valideren en ontwikkelpunten mee te geven. Ton: “Dit geeft extra scherpte aan de wederzijdse keuze die wordt gemaakt. Ook helpt een assessment vaak om de juiste condities te scheppen voor een goede start en ontwikkeling van de kandidaat.”
De gemeentesecretaris, een jaar later
De vraag is natuurlijk hoe het nu, een jaar later, feitelijk gaat. Femmy: “Het profiel gaf mij de indruk dat ik vooral energie toe moest voegen. De huidige praktijk is dat ik mijn werk daadwerkelijk heel erg doe op energie. In mijn vorige functies pakte ik vraagstukken inhoudelijk aan en ging ik het zelf doen. Nu deel ik veel meer hoe ik het zie, gegeven de ingeslagen koers van de gemeente. Ik deel de visie op inhoud en organisatieontwikkeling, waarbij ik het perspectief van onze inwoners altijd vooropstel. En ik ga er graag bovenop zitten, tikkie naar links geven, of een tikkie naar rechts. Dat is geen routine en zeker ook geen makkelijke klus, het kost me ook best veel energie. Ik ben in een soort achtbaan beland waarin niets vanzelfsprekend is en we alles met elkaar ontdekken. De schoonheid zit hem soms ook in de taaiheid van veranderen. We zijn voor mijn gevoel nog maar net begonnen, maar het mooie is: we zijn echt aan het ontwikkelen en we doen het samen.”
